-Bebeklerde Dil Gelişimi 0 – 72 Ay
*Sese dikkatlerini verirler, geldiği yöne başını çevirirler. ( 0-3 ay)
Çok yüksek ve ani sesler bebeği ürkütür.
*Annelerinin seslerini diğer kadınların sesleri arasından ayırt edebilir ve diğer seslere tercih ederler. (0-4 ay)
Doğumdan sonra bebekler insan sesine tepki verirler. Doğumdan hemen sonra da annelerinin seslerini tercih ederler. Bir deneyde emzik verilen bebeklerin uyanıkken ne kadar sık emdikleri kaydedilmiştir. Bebeklerin annelerinin seslerini duyduklarında emmeyi arttırdıkları, başkasının sesini duyduklarında azalttıkları bulunmuştur. Bu da annelerinin sesini tercih ettiklerini göstermektedir.
*İletişim kurma, günün çoğu saatinde ağlayarak olur. (0-4 ay)
Ses çıkarmanın en bilindik şekli ilk zamanlarda ağlamadır. Bazı ağlamalar diğerlerinden farklı gelebilir. Anneler veya bakıcılar zamanla bu farkları öğrenirler. Örneğin acıdan ağlaması ani, yüksek sesli feryatla başlar. Daha sonra uzun bir ara olur, derin nefes alınır ve tekrar feryat kopar.
*“Ooh”, “ahh” sesi çıkarabilirler. (0-4 ay)
Bebekler, ilk aylarında ağlamanın dışında başka sesler de çıkarmaya başlarlar. Uyanıkken, mutluyken, “ahh”,“ohh” gibi sesler çıkarırlar, mırıldanırlar. Bu sesler konuşma denemelerinin başlangıcıdır. Başlangıçta bu sesler bilinçli değil, tesadüfi olarak çıkartılır ve yetişkinlere yönelik değildir. 2 aydan sonra bazı bebekler annelerini dinleyerek abartılı ve vurgulanan bazı sesleri tekrarlamaya başlarlar. Konuşmanın kurallarını öğrenmeye başlarlar. Örneğin, karşılıklı konuşmanın alt yapısı oluşturulur.
*Duydukları cümlelerde, sözcüğün nerede başlayıp nerede bittiğini, vurgu yardımıyla çözebilirler. (0-4 ay)
Bebekler dil edinmeye duyarlıdırlar. Annenin sesindeki duygusal mesajları anlarlar. Anneyi dinledikçe ana dillerindeki seslere duyarlılık kazanırlar. Araştırmacılar bebeklerin kelimelerdeki sesleri, vurgulamaya göre ayırt ettiklerini bulmuşlardır. Bu beceri dil öğreniminde bebeğin kelimeleri tanımasına yardımcı olacaktır.
*Diğer seslere kıyasla, insan seslerine daha dikkat ederler. (0-4 ay)
Doğduğunda insan seslerine tepki verirler. Bir deneyde yetişkinler bebeklerle konuşurken bebeklerin yüz ifadeleri ve hareketleri videoya alınmıştır. Dikkatle incelendiğinde bebeklerin duydukları insan sesiyle uyumlu hareket ettikleri, ancak masa gibi bir yere vurulduğunda çıkan sese benzer tepki vermedikleri görülmüştür.
*Dildeki sesleri ayrıştırabilirler. (1-6 ay)
-Tanıdıkları sese gülümserler. (1-4 ay)
Özellikle de annenin sesine gülümserler. 1 aydan sonra başka bir odada olsalar kendine en yakın kişilerin sesini tanırlar. 2 veya 3 aya kadar bilinen seslere gülerek tepki vermeye başlarlar. Gülerek konuşmaya katılırlar. Mırıldanırlar, dikkat çekmek için başka sesler çıkarırlar. Annelerine veya bakıcılarına gülümserler.
*Farklı sesler ile denemeler yaparlar, seslerle oynamaya başlarlar. ( 4-7 ay)
4. ayda kelimelerdeki sesleri dinlemeye başlarlar. Seslerin nasıl birleşip hecelere ve sözcüklere dönüştüğünü fark ederler. Çıkardıkları sesler kendi ana dillerindeki ritimleri ve özelliklerini içermeye başlar. Bebeklerin seslere tepkileri, farklı ses ve tonlarla denemeler yapmalarına yarar. Örneğin, bir gün boyunca aynı sesi tekrarlarlar.
*Anne veya kendisine bakan kişi ile birlikte, karşılıklı konuşurlar. (3-7 ay)
Bebekler bu dönemde anne-babaları veya kendilerine bakn kişilerle karşılıklı konuşmaya (diyaloğa) başlarlar. İlk konuşmalar alçak seslerin karşılıklı çıkartılmasıyla gerçekleşir. Yani anne ile karşılıklı göz temasına girer. Annenin bir sözünü/ sesini taklit eder. Anne kendisini yanıtladığında, tekrar ses çıkararak gülerek ses çıkarır. Beslenmeden sonra veya huzurlu olduğu zamanda olur. Bu tür karşılıklı etkileşim daha sonraki iletişimlerin başlangıcını oluşturur.
*Mutluluğu ve memnuniyetsizliği ifade ederler. (4-7 ay)
5. veya 6. ayda isteklerini duygularını seslendirmeye başlarlar. Memnuniyeti göstermek için gülerler, farklı bir oyuncak istediklerinde veya faaliyeti değiştirmek istediklerinde ağlarlar. Öncelikli ihtiyaçlarının dışında iletişim kurmayı öğrenirler. Annenin bebeği rahatlatmak, uyarmak, davranışını onaylamak veya yasaklamak için farklılaştırdığı ses tonlarına uygun tepki vermeye başlarlar.
*Duyguları, ses tonundan ayırt edebilirler. ( 4-7 ay)
-Ses çıkarmalar, sessiz harfler dizisini içerir. (5-9 ay)
5.-6. ayda tek heceli sessiz sesleri tekrarlamaya başlarlar. Örneğin, “ma-ma-ma” “ba-ba-ba” gibi. Bu sesler giderek duydukları ana dillerindeki seslerin tekrarı olmaya başlar. Anlaşılmayan konuşma gibi gözüken sesler ana dillerinin karakter ve ritimlerinin özelliklerini taşımaya başlar. Anlamlı konuşmaya başlamaları 1 yıldan fazla sürse de 1. doğum gününden önce kelimeleri anlamaya başlarlar.
*Dudak okumaya başlarlar. (2-8 ay)
Bebekler kendileri ile konuşan kişinin dudak hareketlerine çok dikkat ederler. 3 aylıkken bile duydukları sesle dudak hareketlerini karşılaştırabilirler. Bebek duyduğu dil hakkında böylelikle hem işitsel, hem de görsel bilgi almaktadır.
*İsmine tepki verirler. (4-5 ay)
Bu dönemde bazı kelimeleri anladığını gösterir. Örneğin ismi söylediğinde başını çevirir.
*“Hayır” kelimesine tepki verebilirler. (4-7 ay)
Kelimelerin ne demek olduğunu bilmeseler de anne babanın “ hayır” demesiyle hareketlerini durdururlar.
*Tüm dillerdeki sesleri ayırmaya başlarlar. (6-12 ay)
Bu yaşta dildeki sesleri ayırabilir. 6-12 aylık bebekler konuşulan bütün dillerin sesleri ayırt edebildikleri halde giderek bu yeteneklerinde azalma görülür. Buna karşılık duydukları dildeki sesler, algılamaları keskinleşir ve bu sesleri daha sıklıla üretmeye başlarlar.
*Basit sözlü isteklere tepki verebilirler. (6-9 ay)
Basit komut ve isteklere cevap verebilmektedirler.
*Konuşmaya başlamadan önce, karşısındakinin konuşmasını bitirmesini beklemeyi öğrenirler. (7-10 ay)
Bebekler 7-8 aylıkken karşılıklı ve sırasını beklercesine iletişim davranışını daha fazla gösterirler. Karşısındaki kişi onlarla konuşurken sessiz kalır, konuşma bitince kendi sesli tepkilerini verirler. Bu karşısındakinin konuşmasını bitirmesini beklemeyi öğrenmenin ilk adımıdır.
*“Ohh ohh” gibi hayret ifadeleri kullanırlar. (8-12 ay)
-Heceleme daha çok sesi, daha düzenli tekrarlama şeklinde görülür. (6-14 ay)
“Ba-ba”, “de-de” gibi tekrarlar, anne tarafından kelime olarak yorumlanabilir. Bebek de giderek bunlara anlam yükler. Anlaşılır kelimeleri söylemeye başlamada farklılık gösterirler. 12 aylıkken dildeki tonlamalar uygun şekilde ancak anlaşılmayan cümleler üretebilirler. Daha sonra da anlamlarını bilerek kullanacaklardır. Tüm sessizlerin öğrenilmesi 4-5 yaştan önce olmaz. İlk sözcüklerin üretilmesinde yaş açısından bebekler arasında fark görülür.
*İletişim kurarken işaretler ve sesleri kullanmaya başlarlar. (8-11 ay)
8-10 ayda bebekler iletişim için işaret ve sesleri (gu, bıgı gibi) kullanırlar. Karşısındakinin dikkatini nesneye çekmek için nesneye dokunur veya eline alıp gösterebilir, ya da kendine özgü bir ses çıkararak karşısındakinden birşey ister. Bu girişimleri kelimelerle söylenmiş gibi değerlendirilir. Örneğin kucağa alınmak istendiğinde kollarını kaldırması gibi.
*Kelimelerin belirli nesneler için kullanıldığını anlamaya başlarlar. (9-12 ay)
9 aylıkken bazı kelimelerin belirli nesneler için kullanıldığını bilirler. Kelimeleri söyleyemese bile bazı kelimeleri duyduklarında o şeye bakarlar veya işaret ederler. Örneğin biri saatten bahsettiğinde saate bakar veya işaret ederler.
*Tek bir komutu takip edebilirler. “Bana ver.”, “Masanın üzerinde.” gibi. (12-18 ay)
*Söylenen kelimeleri taklit etmeye başlarlar. (10-14 ay)
Anlamını bilmese de,10 ayda duydukları kelimeleri tekrar etmeye başlar. Doğru ve tam şekilde tekrarlayamayabilirler çünkü bazı sesleri çıkarmak onlar için çok güçtür. Örneğin, “çanta” yerine, “danda” diyebilirler. 17-21 aylıkken konuşmanın taklit edilmesi, hareketin taklit edilmesinden daha sık görülür.
*İlk kelimeler bu zamanda söylenir. (12-19 ay)
Kelimeleri kullanarak birşeyleri temsil etme becerisi 12 aylıkken başlar. Ancak bebekler bu açıdan farklılık gösterebilirler. İlk kelimeleri ilgilerini çeken nesnelerin isimlerinden oluşur. Hayvanlar, insanlar veya oyuncaklarla ilgili olabilir. Ayrıca bir kelimeyi birçok şey için kullanabilirler. Örneğin köpek kelimesi önceleri 4 ayaklı tüm hayvanlar için kullanılabilir.
*Tam olmayan emir cümleleri söylerler. (12-24 ay)
Örneğin, yemeği gösterip, “ver” ya da “yemek” der.
*Fiil ve isimleri öğrenir. (12-24 ay)
-Fiil ve isimleri ekler ile kullanmaya başlarlar. (18-24 ay)
Fiilleri “düş–tü, düş–üyor, düş–ecek” gibi ekler ile kullanmaya başlarlar, isimleri “kutu–yu, kutu–ya” gibi ekler ile kullanmaya başlarlar. Sözcüklerin ekler alması önemli bir gelişmedir.
*2-3 sözcükten oluşan cümleler kullanırlar. (21-30 ay)
"Bunu bana ver." , "Saçımı düzeltiyorum." vb..
*Tanıdık kişilerin, nesnelerin ve vücudunun kısımlarının isimlerini bilirler. (14-24 ay)
Anlaşılır kelimeleri kullanmaya başlama dönemi çocuktan çocuğa farklılık gösterse de ilk kelimeler, tanıdıklarının isimler, sevdikleri şeyler veya vücudun kısımlarıdır. Tanıdık isimlerle görüntüleri karşılaştırabilirler.
*Kendisine söylenen/bildiği bir nesne ile resmini doğru şekilde eşleştirebilirler. (14-24 ay)
Anlama becerilerinde gözle görülür bir ilerleme kaydederler. Sorulara ve komutlara hızlı cevap verirler. Bu yaşta farklı nesne ve resimlerini isimlerini söyleyerek gösterirler.
*Kelime dağarcığı 50- 350 kelimeden oluşur. (16-24 ay)
Çocuktan çocuğa farklılık gösterebilir. Kimisi daha az, kimisi daha fazla kelime ile konuşur. Bu rakam genelde bu yaştaki bir çocuğun kullandığı kelime sayısını gösterir. Çocuklar kullandıklarından daha fazla kelimeyi anlarlar.
*2 veya 3 kelimelik cümleler kullanırlar. (15-24 ay)
Çocuklar bu dönem 2- 3 kelimeden oluşan cümlelerle iletişim kurarlar. Fiil ve isimlerle cümleler yaparlar. Bu süreç çok bireysel olmasına rağmen çoğu çocuk 50’den fazla kelimeyi öğrenmiştir ve kısa cümlelerle konuşabilir.
*Kelime hazinelerinde hızlı artış görülmeye başlar. (18-24 ay)
Bu dönemde her gün 9- 10 kelime öğrenirler. 18 aylıkken çocukların kelime hazinelerinde patlama yaşanır. Bazı çocuklarda bu patlama olmayabilir. Bu dönemde çocuklar her şeyin bir ismi olduğunu öğrenir. Bir kelimeyi duyarlar ve bir/birkaç kez duyduktan sonra anlamını öğrenirler.
*Basit sorular sorabilirler. (24-30 ay)
“Ne, kim, nerede, nasıl” gibi soru cümleleri kurabilirler.
*Bilinen nesneleri ve resimlerini tanırlar/isimlendirirler. (24-32)
-Gramer- dil yapısına uygun doğru emir cümleleri kullanabilirler. (24-31 ay)
Basit cümleleri olumsuz cümleye dönüştürebilirler- “Anne ayakkabı“ cümlesi “anne ayakkabı değil.”e dönüşür. Çoğu gramer olarak doğru, karmaşık cümleler kurmaya başlarlar. Örneğin, soru sormayı öğrenirler. “Kuş nerde?” , “Çorap giymem.” gibi doğru negatif cümleler kurmaya başlarlar.
*Zamirleri kullanabilirler (ben, sen, onlar). (26-36 ay)
Çocuklar zamirleri kullanmaya başlarlar. “Benim” kavramını anlarlar. Fikrini açıklamak, bilgi vermek, duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını belirtmek için de dili kullanmaya başlarlar.
*Resimli kitaplara kendi başlarına bakarlar. (24-36 ay)
*Şarkı/ tekerlemelere ilgi göstermeye başlarlar. (24-30 ay)
*İsmini, soyadını, cinsiyetini ve yaşını söyleyebilir. (29-36 ay)
*Geçmiş zamanı kullanırlar. (30-36 ay)
*Yetişkinlerin söylediği çoğu şeyi anlarlar. (30-36 ay)
*4- 5 kelimeden oluşan cümlelerle konuşurlar. (39-48 ay)
Sürekli konuşarak, bu yeni beceri kullanımını iyileştirmeye ve pratik yapmaya çalışırlar. ( “Sakın çoraplarını çıkarma dedi.”, “Bu bebeğe su kaynatıyorum.” gibi.)
*Gramer yapısına uygun, doğru sorular sorabilirler. (35-41 ay)
“Ne zaman, ne için?” gibi soru cümleleri üretirler. Türkçe’ nin yapısına uygun olarak, eklerin üretken bir şekilde takıldığı, 4-5 sözcükten oluşan cümlelerle konuşurlar. Bu yaşta gramer olarak doğru cümle yapıları kullanmaya başlarlar. Örneğin, daha önce “Köpek nerede?” derken, şimdi “Köpek nereye gitti?” der. “Neden geri gelmiyor?” der.
*Daha önce kullanmadığı dil yapılarını, fiil çekimlerini kullanırlar. (35-44 ay)
Daha bilinçli şekilde dili kullanır. “Yapabilir miyim?”, “yiyorum”, “yedim” gibi.
*15-20 dk. süresince kısa bir hikayeyi/okunan bir kitabı dikkatle dinleyebilirler. (36-48 ay)
-Kısa hikayeler anlatabilirler. (43-48 ay)
Kurgusu olan kısa hikayeler anlatırlar.
*İki eylemden oluşan komutları takip ederler. (40-48 ay)
*Kardeşlerinin isimlerini söyleyebilirler. (48-54 ay)
*Adreslerini söyleyebilirler. (50-59 ay)
*6 kelimeden oluşan, karmaşık cümlelerle konuşurlar. (51-59 ay)
Bu yaşta dil becerileri oldukça zenginleşir. Dildeki tüm sesleri çıkartabilirler. Kelime hazineleri 1500 kelimeye çıkar.
*Uzun hikayeler anlatabilirler. (52-59 ay)
Bu yaşta dil becerileri zenginleşir. Günlük olayları, rüyalarını, hayallerini paylaşırlar.
*Hikayenin bir kısmını hatırlayabilir. (52-59 ay)
*Kelimelerin anlamlarını sorarlar. (60-72 ay)
*Doğum gününü, telefon numarasını, anne babasının adını söyleyebilirler. (60-72 ay)
*“Ve, fakat, çünkü” kelimelerini kullanabilirler. (60-72 ay)
*2300 kelime dağarcığı vardır. (60-72 ay)
Çocuktan çocuğa farklılık gösterebilir. Kimisi daha az, kimisi daha fazla kelime ile konuşur. Bu rakam genelde bu yaştaki bir çocuğun kullandığı kelime sayısını gösterir. Çocuklar kullandıklarından daha fazla kelimeyi anlarlar.
*Hikayelerin başı, sonu ve ortası olduğunu anlarlar. (61-72 ay)
*Kitapların soldan sağa, yukardan aşağı okunduğunu anlarlar. (61-72 ay)
*Hikayeleri tekrar anlatabilir. (60-72 ay)
*Aynı sesli harfle başlayan ve biten kelimeleri bulabilirler- a, e, i, ı, o, ö, u, ü gibi. (60-72 ay)
*Üç eylemden oluşan bir komutları takip edebilirler. (60-72 ay)
*Aynı sessiz harflerle başlayan kelimeleri bulabilirler- ş, t, z gibi. (60-72 ay)
--
Sağlıklı ve Varlıklı Yaşamanız için Haldun Keskin 'i FACEBOOK DA ARKADAŞ OLARAK EKLEYİNİZ
Facebook da ÖMÜR BOYU SAĞLIKLI YAŞAM GRUBUMUZA ÜYE OLMAK İÇİN TIKLAYINIZ . ARAMIZA HOŞGELDİNİZ
,
http://forum.dostlukgirdabi.com/
* Sevdiklerinize ve dostlariniza eKart gönderin
http://ekart.dostlukgirdabi.com/
* ePosta adresiniz bounce (geri dönme) durumuna dustugunuzde ne yapabilirsiniz? Bakiniz http://www.dostlukgirdabi.com/content/view/11/25/
KURALLARIMIZ
1 - Gunde en fazla 3-4 eposta gönderiniz.
2 - Göndereceginiz eposta boyutunun 500 Kb'i gecmemesine özen gösteriniz..
3 - Virus, truva icerebilen exe vs. uzantili dosya iceren, ahlak kurallarina uymayan ve reklam amacli gönderiler yayinlanmayacaktir.
4 - Gönderdiginiz epostalarinizda "<<< >>>>" gibi isaretlerin olmamasina özen gösteriniz, veya okunmasini daha rahat hale getiriniz.
5 - G�nderilen iletilerle ilgili sorumluluk gönderene aittir. Elestirilerinizi lutfen gönderene yapiniz.
6 - ePostaniz yayinlanmamissa mutlaka daha önce yayinlanmistir ya da grup duzenine uygun degildir.
Tesekkurler,
Dostluk Girdabi
http://www.DostlukGirdabi.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder